نشر و کتمان فضائل اهل بیت (ع) از صدر اسلام تا زوال مروانیان

مسأله بیان فضایل اهل بیت(ع) از صدر اسلام تاکنون، فراز و نشیب های مختلفی را پشت سر گذارده و با دو جریان متفاوت از جهت نشر و کتمان، مواجه بوده است و این تحقیق به بررسی ابعاد مختلف این موضوع تا دوره زوال مروانیان پرداخته است. مهم ترین معرّف فضایل اهل بیت(ع)، قرآن کریم است که ویژگی هایی مانند عصمت و حاملان علم کتاب را برای ایشان بیان کرده و به صورت مکرر از ایشان تجلیل نموده و بشارت های متعددی برای آنان بیان می کند. همچنین قرآن کریم دستورِ اطاعت از اهل بیت را صادر کرده و از مخالفت با آنان برحذر داشته است. اساساً مواردی مانند ولادت در کعبه، تربیت در دامان وحی و جزء خاندان پیامبر بودن، نشان از تقدیر الهی بسیاری از فضایل برای اهل بیت است. گفتار و رفتار نبوی نیز حاکی از اهتمام پیامبر در نشر فضایل اهل بیت(ع) می باشد؛ ایشان با بیان مکرر فضایل، توصیه به محبت، نهی از مخالفت، دستور به اطاعت و همچنین تصریح به رهبری در مواضع متعدد، و از سوی دیگر با احترام ویژه به اهل بیت، ایجاد عقد برادری، و تزویج فاطمه به امام علی، در گفتار و رفتار، تلاش گسترده ای در نشر فضایل اهل بیت(ع) داشته است. اما در مقابل، جریان دیگری در جهت کتمان فضایل اهل بیت حرکت نموده است. نشانه های آغاز چنین حرکتی از همان ابتدا در قرآن، کلام نبوی و تاریخ کاملاً مورد اشاره قرار گرفته است. در بیان عوامل زمینه ساز این جریان می توان به کینه از رسول خدا، حسادت، ناآگاهی و دنیاطلبی برخی از مسلمانان اشاره کرد. این افراد با اقدامات سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی، در تمام دوران بعد از وفات رسول خدا و حکومت امویان و مروانیان، علاوه بر فشار بر اهل بیت(ع)، تلاش های فراوانی نیز در جهت کتمان فضایل ایشان انجام داده اند که آثار ناگواری هم به دنبال داشته است.